Voor velen die deze blogpost lezen zal Lambrusco waarschijnlijk refereren aan zoete goedkope meuk, waar je niet dood naast gevonden wilt worden. Mocht dat wel gebeurd zijn dan was de doodsoorzaak in ieder geval duidelijk.

Maar er is altijd sprake van een fall en rise of empires. De actualiteit benadrukt dat ook nu weer. Ooit was Lambrusco zeer geliefd en een serieuze wijn waar je je vingers bij aflikte. Toen werd het zo populair dat de markt overspoeld werd producenten met goedkope troep. En daar was the fall…

Lambrusco komt uit de regio Emillia-Romagna. Emillia-Romagna ligt als een soort halsband in het midden van Italië en loopt van de Po rivier tot de Adriatische kust. 

Emilia-Romagna
Hoewel Emilia-Romagna vaak als één geheel wordt gezien, ligt Emilia in het westelijke deel (met steden als Parma, Modena en Bologna), terwijl Romagna in het oosten ligt. Het is een heuvelachtig gebied, bevlekt met kleine dorpjes. Emillia brengt vooral Lambrusco voort, het gedeelte Romagna is bekend van de Sangiovese en de witte Albanadruif. De regio is bekender om zijn eten dan zijn wijnen. De beroemde Parmaham komt hier vandaan, de Parmezaanse kaas, pasta Bolognese en capelletti in brodo. De wijn wordt vaak meer gezien als ondersteuning.  

Historie
Emila Romagna heeft een eindeloze wijnhistorie. De Etrusken vestigden zich in de 8e eeuw voor Christus al in dit gebied en namen brachten hun wijncultuur mee. De Romeinen veroverden dit gebied op de Etrusken, maar namen de wijnbouw over. Schrijvers zoals Plinius de Wijze schreven al over de vruchtbare Povlakte als een gebied dat zeer geschikt was voor land- en wijnbouw. Er werd reeds de naam Vitis Lambrusca genoemd voor de productie van wijn, dat was waarschijnlijk een wild druivenras, maar het lijkt toch dat Lambrusco daar zijn naam aan te danken heeft. 

Na de ondergang van het Romeinse Rijk zijn het vooral de kloosters en abdijen die de wijnbouw voortzetten (5e – 15de eeuw na Christus). Dankzij de gunstige ligging en ook de doorgaande weg ‘Via Aemilia‘ die de Romeinen al hadden aangelegd floreerde de handel in dit gebied. Venetiaanse koopmannen en de belangrijke handelsfamilies uit Ferrara stimuleerden ook de landbouwinnovatie en zo werd dit gebied steeds belangrijker voor de productie van wijn. 

 Vanaf de 16de eeuw werden de wijnen uit Emillia steeds bekender bij de hoven van Europa. De Lambrusco, maar ook de zoete wijnen van Albana gemaakt uit Bertinoro in Romagna. Bertinoro vrij vertaald als gedronken uit goud. Het is zowel een verwijzing naar de kleur van de wijn als naar het feit dat deze bijzondere wijn uit gouden bekers werd gedronken. Lambrusco was toen nog een wijn die zijn bubbel kreeg door een tweede fermentatie in de lente na de oogst. Het overgebleven restzoet in de wijn werd na de opwarming van de kelders in het nieuwe seizoen weer opgestart en daarvan kreeg de wijn zijn aangename fizz. 

 Ook in de Po-vlakte heeft de phyloxera epidemie huisgehouden in de 19de eeuw. Bijna alle wijngaarden in Europa werden verwoest door een parasiet die was meegekomen op de wortels van wilde druivenranken uit Amerika. Die bleken zich zo vreselijk snel te kunnen voortplanten en zo funest te zijn voor het wortelstelsel van de nobele druivenrassen in Europa dat er jarenlang nauwelijks wijn geproduceerd kon worden. Totdat de parasiet eindelijk onder een microscoop werd ontdekt. De oplossing bleek uiteindelijk te liggen in het enten van nobele rassen op de resistente Amerikaanse wilde onderstokken. Deze epidemie had enorme impact en toen de oplossing gevonden was werden er vooral rassen aangeplant die grote opbrengsten gaven om het dorstige volk weer snel van wijn te kunnen voorzien. Kwaliteit was even wat minder belangrijk. Aan het einde van de 19de eeuw ontstonden ook de eerste grote coöperaties in Emilia die gericht waren op massaproductie. 

 De twintigste eeuw bracht vooral veel oorlog naar Europa en de wereld. Pas na de tweede wereldoorlog met een welvarend Amerika als afzetmarkt begon de opmars (en de ondergang) van Lambrusco. In Amerika, maar ook daarbuiten, was vooral de zoete goedkope Lambrusco in trek. Deze werd verkregen door de nieuw ontdekte methodo Martinotti (ook wel bekend als Charmat). Met een tweede fermentatie in een tank met een deksel was het mogelijk op grote schaal stabiele bubbelwijn te produceren die snel klaar was. Dit is dus een beetje het moment dat de huidige generaties in zijn gestapt in Lambrusco. Epische katers en de smaak van dode volgels in de mond deed de consument ver wegdrijven van de Lambrusco.  

Maar zoals met veel producten, zoals ook bijvoorbeeld Mozzarella en Prosecco is het begin van de opmars van het product vooral vanwege het bijzondere karakter en de kwaliteit van kleinschalig geproduceerde originele versies. Niet alles kan industrieel opgeschaald worden én van hoge kwaliteit zijn. En bij voedsel en wijn is dit wel heel evident. En dat koste Lambrusco dan ook de kop. Er zijn in deze gebieden natuurlijk altijd kleine producenten die op integere wijze blijven werken. En nadat het de industriële productie van Lambrusco ingestort was zijn deze producenten voor de lokale markt gewoon verdergegaan waar ze waren gebleven.  

Wij hebben de familie Pedroni gevonden, een bedrijf dat nu door de vierde generatie gerund wordt en specialist is in de productie van Balsamico azijn. Ze hebben ook een kleine (beroemde) osteria waarvoor ze hun eigen Lambrusco produceren. Wij hebben de hand weten te leggen op een deel van de productie. 

De Feiten

Bodemsamenstelling  

De bodem in Emilia is zeer divers, wat bijdraagt aan de complexiteit van de wijnen:   

Langs de Povlakte vind je vruchtbare klei- en zandrijke bodems, gevormd door rivierafzettingen. Dit is ideaal voor productieve wijngaarden. In de heuvelachtige gebieden, zoals de Colli Piacentini (bij Piacenza) en Colli Bolognesi (bij Bologna), domineren kalksteen, mergel en klei. Deze minerale bodems geven wijnen structuur en frisheid. In sommige subzones, zoals delen van de Lambruscogebieden, komt zandige leem voor, wat zorgt voor goede drainage en elegantie in de wijnen. 

Klimaat  

Emilia heeft een gematigd continentaal klimaat met invloeden van de Apennijnen en de Adriatische Zee:   

In de zomer kunnen de temperaturen hoog oplopen, vooral in de vlaktes, wat rijpheid en suikers in de druiven bevordert. Door de nabijheid van de Apennijnen valt er relatief veel regen, vooral in de herfst en lente. De Po-vlakte zorgt voor luchtstromen die ziekten in de wijngaarden helpen voorkomen. In de heuvelachtige gebieden (bijv. Colli Piacentini) zijn de temperaturen gematigder en de dag-nachtverschillen groter, wat zorgt voor langzame rijping en behoud van zuurgraad.   

 Belangrijke druiven en wijnen   

Rode druiven:   

Lambrusco** (verschillende subvariëteiten zoals Sorbara, Grasparossa en Salamino).   

 Reggio Modena 

• Lambrusco di Sorbara: Lichte Lambrusco’s. Fruitig en elegant  

• Lambrusco Grasparossa di Castelvetro: Krachtige tannineuzere zwaardere wijnen.  

• Kleibodem dus rijkere wijnen  

Reggio Emilia:  

• Lambrusco Salamina di Santa Croce: Lichte fruitige lambrusco  

• Zandbodem  

Reggio Parma:  

• Lambrusco Maestri: Donkere kruidige lambrusco  

• Alluviale bodem