Marsala: Terug naar het begin
Er zijn wijnen die iets zeggen over de plek waar ze vandaan komen. En er zijn wijnen die iets zeggen over de tijd. Marsala is dat laatste: een wijn die je niet drinkt om alleen van te genieten, maar om te begrijpen wat de tijd doet met de ontwikkeling van een wijn. Nergens leer je dat beter dan bij de Marsala van Cantine Florio, de legendarische producent aan de westkust van Sicilië.
Een plaats waar zee, wind en steen samenkomen
De stad Marsala ligt op het uiterste westpunt van Sicilië, waar Afrika slechts een steenworp verderop ligt. Het landschap is goudgeel, stoffig, en wijds met wijngaarden die uitkijken op de zee en op de zoutvlaktes die het zonlicht terugkaatsen op de gaarden. De Sirocco, de warme wind uit de Sahara, droogt de druiven aan de stok. Het klimaat is mediterraan maar hard: droogte, hitte en zout domineren.
De bodems zijn licht en poreus, veelal van kalkrijk zand en tufsteen, gevormd door de afzettingen van een oeroude zee. Die combinatie van hitte, wind en de schrale bodem maakt dat de druiven hier extreem geconcentreerd en aromatisch worden, met een natuurlijke kracht die je nodig hebt voor Marsala.
Cantine Florio: een Siciliaanse dynastie
In 1833 richtte koopman en ondernemer Vincenzo Florio Cantine Florio op, als eerste Italiaanse concurrent van de Engelse families Woodhouse en Ingham die Marsala groot hadden gemaakt op de Britse markt. Maar Florio gaf de wijn een Siciliaanse ziel: hij bouwde monumentale kelders, investeerde in lange rijping, en maakte Marsala tot een symbool van elegantie en beschaving. De engelse Marsala werden gedronken door soldaten, die van Florio door koningen.
Als je maar lang genoeg hetzelfde blijft doen en bij de kern van je bestaan blijft kom je vanzelf weer in de mode. Voor ons is dat moment voor Cantine Florio gekomen. Hun Marsala is niet de goedkope wijn van de slijter waar je je saltimbocca of kalfslapje mee afblust, maar een gastronomische wijn die je combineert met gerechten met soja en miso, desserts met caramel en noten of bij gerijpte kazen. Of gewoon als digestief om bij weg te dromen.
Wat is Marsala eigenlijk?
Marsala is een versterkte wijn, gemaakt van lokale witte druiven voornamelijk Grillo, Catarratto en Inzolia. In tegenstelling tot stille witte wijn, ondergaat Marsala een uniek proces waarin elementen van oxidatie, rijping en blenden samenkomen. We leggen het even uit:
Het productieproces van Marsala – stap voor stap:
- Selectie van de druiven:
De basiswijn wordt gemaakt van lokale druiven, met Grillo als de favoriet voor de meest verfijnde stijlen. De druiven worden relatief laat geoogst, waardoor ze rijk zijn aan suiker en smaak. - Vinificatie van de basiswijn:
De most wordt gefermenteerd tot een droge of halfzoete basiswijn, afhankelijk van het beoogde eindresultaat. - Toevoegingen:
Afhankelijk van het type Marsala dat men wil maken, worden verschillende elementen toegevoegd:- Mistella: een mix van druivensap en alcohol
- Mosto cotto: ingekookte most, die kleur en zoetheid toevoegt
- Wijnalcohol: om de wijn te versterken tot ongeveer 18–20% alcohol
- Rijping:
De versterkte wijn rijpt in houten vaten (veelal grote botti van Slavonisch eiken) volgens het type Marsala (zie de afbeeldingen hieronder)- Marsala Vergine / Riserva / Stravecchio: zonder toevoeging van mosto cotto of mistella, minimaal 5 tot meer dan 10 jaar oxidatieve rijping
- Marsala Superiore: mét toevoeging van mosto cotto en/of mistella, met verschillende zoetheidsgraden (secco, semisecco, dolce) en rijpingsperiodes van minimaal 2 tot 4 jaar
- Solera:
Sommige Marsala’s rijpen volgens het perpetuum-systeem, vergelijkbaar met solera bij sherry waarbij jonge wijn wordt bijgevuld in oudere vaten om continuïteit in stijl te behouden.
Marsala vandaag – terug van weggeweest
Decennialang werd Marsala gedegradeerd tot keukenwijn, een schaduw van wat het ooit was. Maar Florio is een van de producenten die de originele grootsheid nooit losgelaten heeft. Geen zoete romigheid, maar oxidatieve complexiteit, ziltigheid, en tonen van walnoot, sinaasappelschil, gedroogde kruiden en de zee. Daarmee laten ze zien dat tijd geen last is, maar juist een onmiskenbare kracht. Hun Marsala is geen modeproduct of gimmick, maar een reis door de geschiedenis van Sicilië in geur, smaak en gevoel. Bovendien is het een zeldzaamheid – gebotteld in zeer beperkte oplages en vaak alleen te proeven in hun eigen kelder.
Het mooiste voorbeeld is hun droge Marsala Vergine Riserva: gelaagd, droog en puur, perfect bij oude kazen, geroosterde amandelen of gewoon een lange middag zonlicht. Daarnaast maken ze verrassende stille wijnen van Grillo en Zibibbo: droog, mineraal, met een vleugje bitterheid en een zilt karakter dat rechtstreeks van de zee lijkt te komen.
Wij selecteerden een beperkte hoeveelheid van hun Marsala Vergine Riserva 2011 en de Semisecco Riserva 2015, naast de gewone Marsala én hun nieuwe project: experimentele droge Grillo-wijnen.
Bezoek hier de officiële site van Cantine Florio voor meer informatie.
Op Dinsney+ is er een geweldige serie over de Familie Florio te zien The Lions of Sicily. Een zeer interessant tijdsbeeld van een grootse familiedynastie.
